7.2 De geodetische datum

Top

Introductie
Scannen
GPS data
Beheren
Display
Album
Nieuwe kaart
  Ellipsoïde
  Datum
  Projectie
  Kaart
Hoogte
Infobase

Verschillende kaartmakers hebben voor het gebied waarin zij geïnteresseerd waren een zo goed mogelijke ellipsoïde bepaald (een die ter plaatse het beste het  aardoppervlak of geoïde benaderde). Deze ellipsoïden verschillen niet alleen door hun lange en korte assen, maar ook in hun onderlinge stand. Om posities op een ellipsoïde om te rekenen naar een andere maakt TopoAlbum gebruik van de zogenaamde Helmert transformatie in de volgende iso standaard vorm (sommige conventies hebben omgekeerde tekens voor de rotatie parameters a,b, g.


Hierin spelen 7 parameters een rol; 3 parameters corrigeren voor het verschil in positie van de ellipsoïde middelpunten (tx, ty, tz), 3 parameters corrigeren voor het verschil in de richting van de assen (a,b,g) en de 7de parameter (d) corrigeert de schaal van de ellipsoïde. De numerieke waarden voor de 7 parameters zijn meestal bepaald voor een omrekening van een gegeven datum naar de WGS84 datum. WGS84 is het centrale standaard stelsel waarin de meeste GPS apparaten en verwante programmatuur werkt. In Europa is het ETRS89 (European Terrestial Reference System) officieel in gebruik als standaard stelsel. Dit stelsel, op zich weer afgeleid van het ITRS89 (International Terrestial Reference System) is binnen de orde van een meter gelijk aan het WGS84 systeem. Om geografische coördinaten van datum A naar datum B om te rekenen, rekenen we dus eerst van A naar WGS84/ETRS89 , en dan van WGS84/ETRS89  naar datum B door de inverse transformatie te gebruiken.

De datums die in gebruik zijn hebben alle verschillende namen. De legenda van een topografische kaart vermeldt de naam van de datum waarop die is gebaseerd. Bij het maken van een nieuwe kaart moet de datum naam worden gespecificeerd.

Een nieuwe datum maken

Als de voor de kaart benodigde datum nog niet in TopoAlbum bestaat dan kan die gemaakt worden door het menu "Kaarten - Nieuwe datum..." te kiezen. Het volgende dialoog verschijnt.

Hierin kan de datum een (nog niet gebruikte) naam worden gegeven en moeten de 7 Helmert parameters worden ingevoerd. Naast de translatie (in meters), de rotaties (in rad) en de schaalcorrectie factor kan in dit dialoog een rotatie oorsprong worden opgegeven. Meestal is dit het middelpunt van de ellipsoïde (dus 0,0,0) maar soms is een punt in de nabijheid van het midden van de kaart gekozen. Dit verkleint de numerieke fout die bij de Helmert transformatie wordt gemaakt enigszins. De Helmert translatie formule wordt dan als volgt toegepast; merk hierbij op dat de translatie parameters verschillen van die in de normale Helmert transformatie.


Als een datum nog niet in gebruik is door een kaart dan kunnen de parameters nog worden gewijzigd en kan de datum eventueel worden verwijderd (knop 'Verwijderen').

Referenties

Goede bronnen voor de 7 (of 10) Helmert parameters zijn de web sites van de geodetische diensten van de verschillende landen. Ook bestaan er overkoepelende organisaties die deze parameters rubriceren.

Let vooral op het teken (+ of -) van de rotatie parameters; hiervoor zijn verschillende conventies in gebruik. TopoAlbum gebruikt de iso standaard conventie. Vergelijk de waarden voor een in TopoAlbum bestaande datum met die uit uw bron. Een andere manier om een nieuwe te 'testen' is om een waypoint te maken op een kaart met een andere datum die overlap vertoond met de kaart die de nieuwe datum gebruikt. De ultieme test is natuurlijk door ter plekke een waypoint te meten met de GPS.