7.3 Projectie

Introductie
Scannen
GPS data
Beheren
Display
Album
Nieuwe kaart
  Ellipsoïde
  Datum
  Projectie
  Kaart
Hoogte
Infobase

De volgende stap in het maken van de kaart is de projectie van het oppervlak van de ellipsoïde naar het platte vlak van de kaart. De kunst is om de onvermijdelijke vervormingen, zoals afwijkingen van richting, oppervlakte en afstand, zo klein mogelijk te maken. Omdat richting hierbij het belangrijkste is, zijn de projecties veelal conform of hoekgetrouw. Er bestaan verschillende soorten hoekgetrouwe projecties. De meest bekende zijn Mercator, Transversale Mercator en Lambert met een of twee standaard parallellen.

In TopoAlbum zijn deze en enkele andere veel gebruikte projectie methoden beschikbaar. Om een van deze projectie methoden voor een gebied of kaart toe te passen moeten nog een aantal parameters worden gespecificeerd; zo moet altijd de ellipsoïde worden gegeven en de positie van de oorsprong (zowel op de ellipsoïde als op de kaart). De kaart specifieke projecties, de projectie methode samen met de benodigde parameters, hebben in TopoAlbum een naam. Bij het invoeren van een kaartdeel wordt deze projectie naam gevraagd. Alle goede topografische kaarten vermelden de benodigde gegevens in de legenda. Met deze informatie kan TopoAlbum de coördinaten op de gescande kaart nauwkeurig omrekenen van en naar ellipsoïde coördinaten.

Een nieuwe projectie maken

Als een projectie niet in TopoAlbum bekend is dan kan deze (vaak) worden gemaakt. Kies het menu "Kaarten - Nieuwe projectie" en het eerste paneel van de projectie wizzard verschijnt.

Hier vult u de projectie naam, de ellipsoïde en de gebruikte projectie methode in. Het volgende paneel, door 'Next' te kiezen, bevat projectie type afhankelijke parameter informatie.

Bijna alle projecties verschuiven de oorsprong van het kaart coördinaten stelsel; dit is de zogenaamde valse oorsprong (engels: False Easting en False Northing).

Ook wordt vaak een schaal factor gebruikt. Deze is vaak vermeld in de kaart legenda. Andere parameters zijn per projectie methode verschillend en worden hieronder bij de verschillende projecties in het kort verklaard.

Meer informatie over de projecties die door de verschillende Europese landen in gebruik zijn kan gevonden worden op de sites van de verschillende geodetische diensten of overkoepelende organisaties.

De Mercator projectie

De (normale) Mercator projectie beeldt de ellipsoïde af op een als verticale cilinder opgerolde kaart. De vervormingen zijn alleen klein in de buurt van de evenaar (waar de cilinder de ellipsoïde raakt). Deze projectie wordt bijna uitsluitend gebruikt voor wereldkaarten.
Nieuwe Mercator projecties kunnen worden gemaakt door de volgende parameters te specificeren in het "Mercator Projectie" dialoog. Alleen de ellipsoïde en de valse coördinaten behoeven te worden gespecificeerd. 

De transverse Mercator projectie

Deze projectie is veelvuldig in gebruik en kent verschillende namen, zoals Universele Transversale Mercator (UTM) en Gauss-Krüger (GK). De als cilinder  opgerolde kaart ligt nu horizontaal in plaats van verticaal. Op de 'smalle' strook of zone rond de lijn waar de kaart de ellipsoïde raakt (de centrale meridiaan) is de vervorming minimaal.

UTM gebruikt zestig zones van elk 6 lengtegraden om de hele aarde te projecteren. Nederland ligt dan in twee zones: 30 en 31. België ligt bijna geheel in zone 31.

Het Duitse GK systeem kent zones met een afmeting van elk 3 lengtegraden. Kaarten van Duitsland kennen dan ook 5 zones.

Behalve het mondiale UTM en het Duitse GK systeem wordt de Transversale Mercator projectie ook gebruikt in bijvoorbeeld Engeland en Luxemburg.

Nieuwe Transversale Mercator projecties kunnen worden gemaakt door de volgende parameters te specificeren in het "Transversale Mercator Projectie" dialoog.

Lengte [rad]:

Lengtegraad van de oorsprong in rad.

Breedte [rad]:

Breedtegraad van de oorsprong in rad.

Oost:

Valse oorsprong horizontale coördinaat in meter.

Noord:

Valse oorsprong verticale coördinaat in meter.

Schaal factor:

als delen per miljoen.

De Scheve Mercator projectie

Bij de Scheve Mercator projectie staat de kaart cilinder onder een hoek. Deze projectie methode wordt bijvoorbeeld gebruikt in Zwitserland. Deze projectie is in TopoAlbum uitsluitend voor Zwitserland beschikbaar en behoeft geen verdere parameter waarden. Ook kunnen geen nieuwe scheve Mercator projecties worden toegevoegd.

De Lambert projectie

De Lambert projectie beeldt de ellipsoïde af op een als kegel opgerolde kaart (zie links). In de zone rond de parallel waar de kegel de ellipsoïde raakt is de vervorming weer minimaal. Deze projectie is o.a. in gebruik in België en Frankrijk. Voor Frankrijk zijn dan verschillende zones in gebruik.

Een variant van de Lambert projectie gebruikt een kegel die de ellipsoïde op twee plaatsen snijdt (zie rechts). De uitwerking van deze twee projecties is echter hetzelfde als de juiste (schaal) parameter waarden gebruikt worden.

Nieuwe Lambert projecties kunnen worden gemaakt door de volgende parameters te specificeren in het "Lambert Conische Projectie 2 Standaard Parallellen" dialoog.

De centrale meridiaan:

lengtegraad van de oorsprong in rad.

Oorsprongsbreedte:

breedtegraad van de oorsprong in rad.

Oost:

Valse oorsprong horizontale coördinaat in meter.

Noord:

Valse oorsprong verticale coördinaat in meter.

Schaal factor:

als delen per miljoen.

En dan:

1ste snijdende parallel:

breedtegraad van de eerste (snijdende) parallel in rad.

2ste snijdende parallel:

breedtegraad van de tweede (snijdende) parallel in rad.

of

Rakende parallel:

breedtegraad van de parallel in rad.

Schaal factor:

als delen per miljoen.

De dubbelprojectie van Schreiber

In Nederland wordt een stereografische kaart projectie volgens de dubbelprojectie methode van Schreiber gebruikt. Een punt op de ellipsoïde wordt eerst op een bol geprojecteerd en vervolgens op een plat vlak dat de bol doorsnijdt. Deze projectie is in TopoAlbum uitsluitend voor Nederland beschikbaar (bekend onder de naam Rijks Driehoek: RD) en behoeft geen verdere parameter waarden. Er kunnen geen nieuwe dubbelprojecties worden gemaakt in TopoAlbum.